Februari 2021
Experimenteren
Testen in lessen
​
Februari 2021
Uitkomsten methode en spel
De methode en het spel heb ik op 3 verschillende middelbare scholen bij 16 klassen getest. (Montessori College Eindhoven (mavo 3 en havo 4), Theresia lyceum Tilburg en Mill Hill College Goirle (gemixte niveaus en leeftijden)) De methode werkte het best als ik mezelf eerst voorstelde als fotograaf en de leerlingen vertelde hoe ik naar foto’s kijk. Om vervolgens met de klas samen naar een aantal foto’s te gaan ‘kijken’. Zo gingen we samen opzoek naar de ‘eigen’ verhalen die de leerlingen zagen. Soms werd het een gezamenlijk verhaal en soms juist individuele verhalen. Daarna starten we met het spelen van het foto(ro)ospel. De leerlingen begrepen dan al hoe ze konden ‘kijken’ en dat het dus echt een verhaal vanuit jezelf als leerling mag zijn.
​
Voorbeeld van een 4 havoleerling: Een leerling keek naar een foto van een straatbeeld met een man die klarinet speelt. Bestuderend vertelde ze dat de klarinet op deze foto plots allerlei herinneringen bij haar opriep. Herinneringen die schijnbaar dus ergens in haar hersenen waren opgeslagen en nu weer zijn opgeroepen door een enkel beeld. Ze vertelde een verhaal over een benefietconcert waar ze was geweest om geld op te halen voor vluchtelingen.
Wat ik hiermee willen zeggen is dat de kracht van de beelden de basis zijn van The Narrative Imagination Method. Iedereen maakt wel eens een soortgelijk moment mee als hierboven beschreven staat. Toch doen velen er niets meer mee. Dat is zonde omdat juist wanneer je naar die foto’s kijkt, er herinneringen, gedachten en soms letterlijke gebeurtenissen terugkomen. Zelfs heel af en toe de herkenning van een geur kan weer worden opgeroepen. Dit alleen door te kijken naar foto’s. Als mens bezit je de kracht om vanuit beelden verhalen op te halen en te vertellen en te reflecteren waarom je precies dat verhaal vertelt omdat iets (punctum) dat bij jou triggerde kan zo waardevol zijn. Iedereen, jong of oud kan juist via deze narratieve methode en dit spel een verhaal vertellen, op een creatieve metaforische manier, dat daadwerkelijk jezelf representeert. Leerling gaan op zoek naar verhalen die leven in de foto`s die ze voor hen hebben. Zo herinneren ze zich dingen die in hun leven van belang zijn geweest door iets wat in de foto zit. Door de afstand die de foto geeft, maar vooral de tijdelijke afstand, kan de leerling een nieuwe betekenis aan dat verhaal geven. Hier is een overeenkomst met de sociaal constructivistische leertheorie te zien. Deze theorie gaat ervan uit dat iedereen zijn eigen werkelijkheid construeert. Ook in de methode geeft de leerling een nieuwe betekenis aan de werkelijkheid, indien hij het verhaal bij de foto opnieuw construeert. Wat The Narrative Imagination Method en dit spel zo bijzonder maakt, is dat het als een reflectiemiddel kan worden beschouwd. De methode kan een reflectieproces op gang brengen. Voor veel leerlingen is kijken naar het verleden of toekomst iets wat ze wel kunnen, maar moeilijk of nog niet kunnen verwoorden door taal. Juist via beelden zijn ze wel in staat om bepaalde herinneringen op te halen en er op de een of ander manier op terug te kijken. Laat het proces zijn gang gaan en speel in op die momenten waarvan jij denkt dat het nodig is. Het is wel noodzakelijk dat je laat merken dat je geïnteresseerd bent in het verhaal van de leerlingen. Op die manier kun je in gesprek gaan over bepaalde foto’s. Het kiezen van een foto en het bedenken van een verhaal, doet bij de leerling de vraag ontstaan naar ‘wat wil ik met mijn leven’. Door deze vraag wordt er bewust stilgestaan bij het nu en het vooruitkijken naar de toekomst op gang gebracht.
​
Als feedback van de leerlingen op deze methode kreeg ik
2 dingen vaak te horen:
​
1. Dat ze dit vaker wilde doen omdat ze ‘er beter’ in aan het worden waren. Dit kan ik omschrijven als dat ze meer durfde te vertellen en meer open gingen staan om ‘fouten’ te maken.
​
2. Dat ze het heel ontspannen en fijn vonden om een keer niets te ‘leren’. Wat voor mij duidelijk maakte dat de leerlingen dachten dat dit ‘echt geen’ leren kon zijn. Terwijl ik vaak juist vond dat de leerlingen heel veel geleerd hadden. Niet alleen over hen zelf maar ook over de ander.
​
Philippe Moroux
Gesprek over Secundaire Connotatie in Fotografie-Spel
22-02-2021
Was 30 jaar lang als docent fotografie aan het St. Joost Breda.
Aan St. Joost hield hij zich aanvankelijk vooral bezig met lessen over de techniek van de camera, licht, compositie en studiotechnieken.
Philippe is een fotograaf die zo nauw mogelijk betrokken
wil zijn bij het maken van een foto. Hij wil ook dat de plek waar hij fotografeert een zo actief mogelijke rol speelt. In zijn eigen woorden: “de concentratie van de fotograaf”.
Vanaf wanneer fotografeer je?
Vanaf mijn 6e jaar. Kodak box jaren 30. 120 film 6 bij 9.
Wat heeft jou aangespoord?
Familie, amateur fotografie
Anekdote: jaren 60 nieuw huis in de kelder.
Nieuwsgierig – in de kelder fotopapier gevonden. Ontdekte dat wanneer naar buiten ging hand ervoor deed contour ontstaan. Vader niet blij want kostbaar. Maar werd niet boost heeft hem gestimuleerd. Vergroter uit de kelder te halen en hem te laten starten met fotografie.
Welke foto heeft jou geïnspireerd van jezelf?
Ja! Gaat hij sturen. Foto die Oom van hem heeft gemaakt met dood dier erop.
Heeft hem veel gebracht, filosofisch over het leven?
Welke foto heeft jou geïnspireerd van een ander?
Toen ik meer serieus bezig was met fotografie 1974, fototentoonstelling Dania Aunbus in Schotland, schadow of light.
Bill Brandt. Landschap. Mijnwerkers. Vriend: Broer had kamer vol fotoboeken. Dit boek belangrijk, diepte van zwartwit, surrealistisch zwart wit. Fotografie was manier om iets te laten “sublimeren”. Fotografie waarin je kan fantaseren. (Bij mij hyperrealisme? Zo waar dat je kan fantaseren. Je hebt het gefilterd.) STRIJD picturalisme en de straight reportage fotografen.
Bronnen zijn voor hem heel verschillend landschap en mensen realistisch of sureel.
Van welke fotograaf ben je fan en waarom?
Japans: Masdahisa fukase ïƒ abstractie en superrealistisch in de sneeuw voeten van vogels. Niet alleen met camera gefotografeerd ook. Met buik. Met concentratie. Irritant: Plek waar foto maakt. Moment van de opnamen en Foto’s maken inclusief afmaken op de plek waar de foto maakt. Snelheid van de nieuwe camera’s vet. Maar met analoge camera ging niet meer bewerken. Ging op de kast en daar baalde hij van. Meteen ontwikkelen van de foto! Klaar zijn om verder te kunnen, hoofd leeg maken.
Waarom ben je fotograaf?
Ik denk, er zijn 2 soorten fotograaf, 2 pilaren, ik ben fotograaf omdat ik op een bepaald moment heb besloten om nooit meer weg te gaan zonder camera. Wanneer je geld verdiend met fotografie. Snel een agentschap opgericht voor fotografen in Le Havre. Liefde voor fotografie en autonomie door fotografie. Balans. Is gevaarlijk. Geld verdienen voor liefde voor fotografie. Dat heb ik niet gehad ik ben altijd verliefd gebleven.
Amateurfotograaf? Ja, uhhhm. Ik hou niet van de term. Denigre kant. Lastigevraag.
Welke docent heeft jou geïnspireerd? Waardoor?
Elke docent, die persoonlijk tijd investeert in jou is de moeite waard om te noemen.
Wiskunde docent, klootzak, (door iedereen zo gezien) Tot het moment dat hij een paar wiskunde geheimen heeft verteld die op leerling niveau begrijpbaar waren. Daarna respect. De docent die voor zorgt dat je in niveau omhoog kan gaan.
Waarom ben je docent?
Ik weet het niet, zit in de familie, ik heb het geduld, Ik hou ervan wanneer ik iets kan geven aan de leerling dan krijg ik zoveel terug. (Demogelijkheid om nog meer geduld te hebben, wanneer je ziet dat het help.) Wisselwerking.
Kijk jij hetzelfde naar je eigen fotografie als naar fotografie van anderen?
Nee, kan niet, je was bij het moment als het van jezelf is. Die momenten blijf je herinneren. Dat kan je leren van andere fotografen (context) (Robert Frank).
Kunnen leerlingen leren van kijken naar fotografie? Zo ja, wat?
Je wordt autodidacte, je snapt beter. Maar dat is niet verplicht zo.
Vraag van Philippe: is fotografie voor jou magisch?
Ja in het moment. Voor hem in het ontwikkelingsproces.
Wat vind jij als docent het belangrijkst dat je leerlingen leren?
Autonomie: de mogelijkheid om constant te groeien in wathevver de richting jij neemt.
Lukt dat nu in het systeem? Ja, in grote mate. Paar gevaren: is het doel van een school om jonge mensen de mogelijkheid te openen of ook daar om in een bepaalde hoek te stoppen? De student van de jaren eind 80 hadden zelfde kans en zelfde ontwikkeld als de jaren 20 alleen de democratie van school is gevaarlijk. Hoe afhankelijk van de staat. Het doel was heel zuiver: we waren daar om fotograaf te maken. De mogelijkheid om te groeien persoonlijker aan te bieden. Als docent zit je nu in mal. Persoonlijke ervaring van de docent wordt minder belangrijk.
Eigen verhaal Hoe kunnen leerlingen het best naar fotografie kijken?
Foto is catalisator van
Leerlingen prikelen is taak van de maatschappij
Wij zien belang, Docenten waren gepassioneerde docenten, die de artistieke kant van de mensen wilde ontwikkelen. Hoe doen we dat?
Ontwikkeling van kunst is van belang. Ik zou het word PASSIE meer willen gebruiken.
​
Phillipine hagens
Abdol Motavassel
Gesprek over Secundaire Connotatie in Fotografie-Spel
10-02-2021
2 Vragen:
Welke vragen stellen?
Resultaten?
Nut is er altijd
Nutteloosheid is ook nut
Getoetst worden
Resultaat
Wat je betaald wat je krijgt
Tegen systeem schopt
Doelstelling aanscherpen.
Voorbeeld: film student 3 min aan mensen laten zien en gevraagd wat hebben ze gezien? Daar nieuwe film van gemaakt.
Ik -- > Iets doen met vertelde verhalen van leerlingen.
Voorbeeld:
Foto’s kiezen en verhaal mee maken 9 foto’s
Vanuit beeld naar verhaal en dan weer naar beeld
Voorbeeld:
Reageren op elkaars gemaakte beeld met beeld
Studenten in context plaatsen en vanuit kun de vraag moet komen. Ik moet de vraag niet formuleren.
Welke vragen zouden de leerlingen stellen?
Hoe gaat dit een basis vorm.
SPEL:
1 verhaal kiezen
Steeds
1 foto weg gooien
Steeds
5 foto’s wordt gezamenlijk verhaal van je groepje ïƒ presenteren aan andere groepen
Doel:
- Jouw Verhaal mogen vertellen, belangrijk
- Mogen uitbouwen
- WAT GAAN ZE ER MEE DOEN?
- Bijv. wegwerp camera doorgeven
Hoe kun je je verhalen, uitvoeren? / engageren? / actueel maken?
BLIJVEN DOORGAAN ïƒ Steeds uitbouwen. In de geest van expiremnet houden, streven naar vondsten.
Uitkomsten van experimenten. (Resultaat is bah hoort bij vormgeven)
CONSTANT PROEFT EN TELEURGESTELD RAAKT.
Leerlingen ook opleveren.
Studenten voorwerp mee nemen moest in vuist en in kubus en voelen.
Daria Scagliola
Gesprek over Secundaire Connotatie in Fotografie-Spel
05-02-2021
Ckv-vak ontwikkeld.
Karel van hees 4 personen + Fotografie museum
Voorstelling, vormgeving
Kijken
Vormgeving.
Wat zie ik – zonder interpretatie
Zien
Voorstelling
Wat voel ik – met interpretatie
Vmbo – Fotograferen uit gevoel
Vwo – dogma’s
Collages maken van uitkomst ïƒ Daria idee (Heeeel groot printen, spreek waardering uit)
Found footage – tijdschriften
Tentoonstelling maken
Docenten na dit andere beeld van leerlingen
Beeldende kunstonderwijs:
“Beeldtaal”
Koppeling naar identiteit
Beeldonderzoek zelfonderzoek
Representatie van hetzelf (diversiteit)
Uitkijken docenten zijn allergisch voor extra werk (individueel)
Iemand van buitenaf, vakdocenten (budget actueel)
Fouten maken mag (corrigerende leeraren, luister, stilzitten niet uiten)
Je bent lastig ïƒ wat goed dat je mee dacht
Prachtige risico van onderwijs
Wanneer doel misgelopen?
Leerdoelen
2 dingen
Dialoog met beeld en klas
BENODIGDHEDEN
Ik kom van buiten
Ik ben expert
Ik ben direct
Ik ben niet verlegen
Ik ben voorbeeld
Je mag me alles vragen
(Ik vraag hen om hun antwoorden, voorbeeld Wat verdient u dan? Waar rijdt u in?)
Respect, eerlijk zijn.
Veilig omgeving creëren
Tjappie.
Jannes Linders
Gesprek over Secundaire Connotatie in Fotografie-Spel
28-02-2021 Rotterdam
Project onderwijs?
Macht van de docent naar de leerlingen
Das Arts methode
Doelbewust bezig zijn
Work flows
Als iets LUKT is het fijn
Groepjes zijn handig voor onderlingen vertrouwen.
Ik speel een rol!
Rol veranderd (binnen verschillende contexten)
Wie kan en wil ik zijn?
Superheld? Held? Welke kracht heb ik? En Waarom. Dogma’s geven.
Wat is nu belangrijk voor jou (leert relativeren)
Mijn foto’s zijn een DECORD ïƒ Buitenbeeld
Mogelijke rollen in spelen.
Welke rol wil je spelen.
Peace Meal engineering (groot probleem opdelen in kleine behapbare delen)
​
Als de klas apartthisch is.
En niks wil geven.
Zelf gaan geven.
Vertrouwen schenken.
WAARDE TOEVOEGEN AAN MENSEN IK ALS DOCENT MOET EERST GEVEN EN DAN KRIJGEN. KAN MIDDELS ROLLEN.
Iedereeen denkt dat je Iets moet worden maar dat bestaat uit meerdere ietsen (rollen)
Vanaf wanneer fotografeer je?
Vanaf mijn 12, 2 oog spiegelreflex van zijn opa.
Wat heeft jou aangespoord?
Mijn vader, spullen waren in de buurt.
Een vriendin heeft aangepoort.
Welke foto heeft jou geïnspireerd van jezelf?
Foto in Rotterdam toen ik nog op de academie zat. Geloof je zelf niet dat je hem gemaakt. Foto kan op zichzelf staan zonder dat ik er bij hoef te staan. Die foto is er. Misschien heb ik 10 van die foto’s gemaakt.
Welke foto heeft jou geïnspireerd van een ander?
Walker Evans Feel of bethlem foto uit Jaren 30e
Zit een soort evenwicht in alles is even belangrijk.
Het is een rommeltje en het is harmonisch.
Van welke fotograaf ben je fan en waarom?
Walker Evans Lee Friedlander
Wereld lieten zien, buiten wereld die gewoon kijken was. Dit zie ik (zwart wit) moodie foto’s.
Waarom ben je fotograaf?
Ik wilde iets vertellen. Ruimtes die vol lopen.
Hel erg fijn om op plaatsen te komen, excuus om ergen te zijn.
Verzamelen.
​
Welke docent heeft jou geïnspireerd? Waardoor?
Hans Catan, die liet mij andere dingen zien en horen die ik nog nooit gehoord of gezien had. Muziek. Hij maakte mijn blikveld groter. Was op de kunstacademie. Daar
Waarom ben je docent?
Heel leuk om dingen te delen. Nog leuker als mensen zich ontwikkelen langs wegen die je nooit had kunnen bedenken. Leerlingen komen terecht. Denk ik andere perspectieven kan laten zien, en ook kan ik aanwijzen dingen bij de leerlingen die denken dat dat van zelf is dat dat bijzonder is. Bijvoorbeeld eigenschappen of manier van kijken. Ja maar zo zie ik het gewoon. Dat belangrijk maken.
Kijk jij hetzelfde naar je eigen fotografie als naar fotografie van anderen?
Ik denk dat ik heel opensta voor fotografie van andere.
Iets wat heel lelijk is mooi of lelijk vast leggen vind ik vet.
Kunnen leerlingen leren van kijken naar fotografie? Zo ja, wat?
Ik denk dat e betekenissen kunnen vinden in beeld. Verschillende mensen verschillende waarde aan beeld kunnen geven.
Wat vind jij als docent het belangrijkst dat je leerlingen leren?
Zelfstandigheid. Dat ze zichzelf ontwikkelen.
Eigen verhaal: Hoe kunnen leerlingen het best naar fotografie kijken? Je moet ze leren kijken “zien”.
Februari 2021
​
Tussen conclusie lessen
Als we kijken naar de onderwerpen van mijn foto’s zien we dat ik mensen afbeeld die zich bevinden in dagelijkse momenten en dat ik voortdurend verwijs naar de ‘normale’ realiteit. Hierbij kan het me niet ontgaan dat ik welbepaalde opvattingen heb over hoe een samenleving er uitziet. Soms zijn mijn opvattingen op subtiele wijze aanwezig in de foto, soms ook heel expliciet. Ik geef in elk geval blijk van een grote sociale betrokkenheid. Toch wil ik benadrukken dat ik net zoals Bresson belang hecht aan de esthetiek, vorm, compositie en kleur. Ik ben een fotograaf die graag mensen en momenten vastlegt. Vaak zijn dat momenten waar iedereen bij had kunnen zijn of naar had kunnen ‘kijken’ alleen ik heb het ‘gezien’. Mijn creatief proces is werk maken uit ‘doen’. Dat betekent de tijd nemen om naar buiten te gaan en tegen zulke momenten aan te lopen. Het is niet een product van techniek maar een product van tijd, vertrouwen, inzicht en geluk. Soms kom ik thuis en dan denk ik niks te hebben ‘gezien’. Maar als ik dan naar de beelden kijk dan blijkt het vaak succesvol te zijn geweest. Deze manier van werken heb ik getracht te introduceren op verschillende scholen. Er is namelijk naar mijn mening weinig plek in het huidige reguliere middelbaar onderwijs voor het ‘zien’ van je eigen verhaal. Terwijl dit juist belangrijk is voor de ontwikkeling van de leerling. Daarnaast ben ik als maker ervan overtuigd dat we de leerlingen kunnen helpen wanneer ze bewuster en vaker naar foto’s mogen en kunnen ‘kijken’. Ze steeds meer over zichzelf en de ander kunnen ‘zien’. Op het moment dat documentairefotografie wordt ingezet ter beschouwing draagt kunst bij aan de persoonsvorming en maatschappelijke bewustwording van de leerlingen.
Documentairefotografie vormt een middel om in dialoog te gaan met elkaar. De leerling leert op deze manier zijn eigen oordeel te vormen maar leert ook dat anderen een andere mening kunnen delen. De leerling wordt zich bewust van zijn/haar mening in relatie tot anderen. Fotografie krijgt op deze manier naast een educatief karakter ook een sociale waarde. De leerling is van nature aangetrokken tot fotografie. Het maakt daarbij niet uit of je de beamer aanzet of foto’s uitdeelt. Er is wel een groot verschil tussen
leerlingen hoe makkelijk ze over de getoonde fotografie willen praten. Maar mijn ervaring is dat wanneer één leerling het voortouw durft te pakken, de andere zullen volgen om ook hun ideeën over het getoonde uit te spreken. Er is een balans nodig tussen uitdaging en vaardigheden (skills). Om deze balans te bereiken is veel reflectie nodig, evenals concentratie en keuzevrijheid. Het aangaan van verbindingen op al die diverse terreinen, is in deze tijd een behoorlijke uitdaging geworden. En dat terwijl ‘erbij horen’ een fundamentele basisbehoefte is van iedere leerling. De vraag is dan wat de rol van de docent hier is, juist in een tijd waarin er zoveel nadruk wordt gelegd op presteren.
Wat mij betreft gaat het zijn van een goede docent over veel meer dan alleen over het laten slagen van je leerlingen. Een goede docent zorgt voor een evenwichtige vorming in alle domeinen van het leven. Als belangrijk element van persoonsvorming zie ik het zichzelf leren kennen en ontdekken wat in het eigen leven bronnen van zingeving kunnen zijn. Binnen de context van het onderwijs heeft de docent hier een belangrijke rol. Die schept de ruimte om persoonsvorming mogelijk te maken in de klas. De docent kan leerlingen stimuleren om een eigen levensoriëntatie te ontwikkelen. De docent dient daarbij als rolmodel voor de leerlingen. Docenten kunnen leerlingen laten zien hoe zij zelf omgaan met levensvragen en hoe en waar zij zelf oriëntatie in het leven vinden. De relatie tussen een docent en zijn leerlingen is daarbij van essentieel belang. Vanuit een goede relatie kan een sfeer van veiligheid en vertrouwen ontstaan waarin leerlingen zich gestimuleerd weten om hun verhaal te vertellen.
Het is van belang dat er meer ruimte komt voor de ontdekking en begeleiding van de ‘connotaties’ van de leering. De leerling moet het gevoel krijgen te mogen vertellen over zijn of haar “punctum” in beeld en de gelegenheid krijgen om zelf mee richting te geven aan dit leerproces. Het is aan de docent van deze methode om die ruimte te creëren voor de leerlingen zodat ze middels fotografie hun eigen verhaal kunnen vertellen.
Genomineerd
Jacques de Leeuw Prijs 2021